Le premier lignage du Pallet
Les noms mentionnés dans des chartes du XIe et XIIe
Daniel, Gaudin, Hervé, Mein

Texte n°1
Hubert Borrel, Chaudron en Mauges, fait une donation aux moines de Saint-Serge
Daniel, présent au chapitre, est l'un des nombreux témoins cités.
[1056, 31 juillet - 1082, 11 avril
Texte n°2 Tescelin, seigneur de Montrevault est un pieux chevalier,
Daniel est témoin du don fait par Tescelin.
[1075 - 1082, 11avril]
Texte n°3 Quimperlé. Donation au monastère sainte-Croix. [autour de 1084- 1103]
Daniel est témoin d'une confirmation de donation par Alain Fergent et Mathias.
Texte n°4 Champtoceaux où est venu l'abbé Bernard. [vers 1096 et/ou entre1084 et 1104]
Daniel renonce lui-même à des droits de péage sur la Loire à Nantes et à Champtoceaux, au profit de Marmoutiers
Texte n°5  Le Seigneur Hamon veut se faire moine à Saint-Serge. [vers 1100]
Daniel est témoin de la donation de ses biens.
Texte n°6 Daniel "voleur".[vers 1056 - vers 1102, 6 avril]
Pour le repos de son âme Daniel abandonne la moitié de son droit de protection sur le prieuré de Sainte-Marie de Villeneuve.
Texte n°7 Hervé de Palacio et Guy de St-Quentin son beau-frère qui revient de Jérusalem.
On peut penser qu'Hervé est fils de Daniel.
[vers 1100 -1130]
Texte n°8 Mein de Palacio, témoin d'une transaction.
Transaction entre les religieuses de Saint Sulpice la Forêt et les moines de Saint-Serge sur des terrains situés entre Beaupréau et Montrevault.
[autour de 1138]
Texte n°9  Pancarte du roi Louis VI le gros - [1123, après le 3 août], à Lorris dans le Loiret
 Le roi Louis VI confirme,  à la prière de l'évêque Brice, les possessions de la cathédrale de Nantes dont Palatium
Texte n°10 Bulle d'Alexandre III du 17 mai 1179 confirmant les possessions de l'abbaye de Saint-Jouin de Marne, dont l'église du Pallet
Texte n°11 Procédure à Sainte-Christine devant Roger III de Montrevaut pour un affaire à Saint-Quentin en Mauges.
Gaudin du Pallet est l'un des nombreux témoins.
[1063 - 1095, 15 juillet]

 

Texte n°1. Hubert Borrel, Chaudron en Mauges, fait une donation aux moines de Saint-Serge
Daniel, présent au chapitre, est l'un des nombreux témoins cités.
Page 426

De Sancto Johanne.

[316]

NOTITIA DE HUBERTO BORRELLO.

Omnibus sancte Dei Ecclesie fidelibus notum fore volumus, quod Hubertus Burrellus dedit monachis Sancti Sergil in elemosinam quicquid habebat in ecclesia de Chalderun, dimidietatem scilicet de oblationibus, et unam borderiam terrae et unam portionem boschi quem emerat Frogerius filius Lethburgis ab Huberto. Dederuntque ei monachi ob hujus beneficii recordationern LX solidos et unum equum magni precii. Hec omnia dedit Hubertus supradictus monachis Sancti SERGII ita solida et quieta sicut ipse habebat, et vicariam, et absque ulla consuetudine. Dimisit preterea omnes calumpnias quas monachis faciebat de una domo que fuit Thescelini senioris de Monte Rebelli apud civitatem Andegavis, et de omnibus rebus quas habebant in Malgia monachi Sancti Sergii de suo fevo. Promisitque audientibus plurimis ipse et filii ejus Robertus et Matheus in capitulo Sancti Sergii ut absque ullo malo ingenio hanc conventionem legaliter conservent, et ab omnibus calumpniis emundent. Promiserunt insuper tarn pater quam filii ut omnia que monachi habent in suo feuo vel habere poterunt conservent, et erga monachos Sancfi Sergii sint fideles, et calumpniam ulterius eis de omnibus rebus quas supranominavimus non faciant.
Facta est autem hec conventio in capitulo Sancti Sergii presente domno Daiberto abbate et omni fratrum conventu, coram multis testibus, quorum hec sunt nomina:

Ilgelbertus presbiter, nepos abbatis. Daniel clericus. Gerorius de Bello Pratello. Daniel de Palatio. Durandus Corsun. Jocelmus miles homo abbatisun. Hubertus Borrel. Matheus filius ejus. Hugo filius ejus. Frogerius filius Lethburgis. Ernulfus homo Gerorii. Thebaldus cementarius. Lambertus Bastardus. Bernardus prepositus. Rafredus. Aymericus. Rainerius. Walterius nepos abbatis. Raimbelinus. Chrisfianus.
Et multi allii

in : Cartulaires de l'abbaye Saint-Serge et Saint-Bacch d'Angers (XIe et XIIe siècles), edités avec introduction, notes et index par Yves Chauvin, Presses de l'Université d'Angers, 1997, tome 2, page 426.

 
-24-

[l056, 31 juillet 1082, 11 avril] . Angers, in capitula Sancti Sergii.

 

Notice relatant que Hubert Borrel donne, aux moines de Saint Serge, en aumône, ce qu'il possède de l'église de Chaudron, à savoir la moitié des offrandes une borderie de terre, et une portion de bois achetée à Hubert par Froger, fils de Lethburgis; les moines lui donnent, en souvenir de ce bénéfice, quarante sous et un cheval de grand prix; tout ce qu'il donne, Hubert le laisse aux moines de Saint Serge, ferme et quitte comme il le tient, avec la viguerie, et sans aucune coutume; il abandonne, en outre, toutes les querelles faites aux moines sur une maison d'Angers, ayant appartenu à Tescelin, seigneur de Montrevault, et sur tout ce que les moines de Saint-Serge tiennent de son fief, dans les Mauges; au chapitre de Saint Serge, il promet comme plusieurs l'entendent, que lui et ses fils, Robert et Mathieu, conserveront, conformément à la loi, cette convention qu'ils laveront de contestations; le père et les fils promettent, encore, que tout ce que les moines tiennent dans leur fief, ou pourront tenir, ils le conserveront, qu 'ils seront fidèles envers les moines de Saint-Serge, et ne contesteront plus tout ce qui a été mentionné; cette convention est faite, en présence de l'abbé Daibert et de l'assemblée des frères, devant vingt témoins qui sont nommés, au nombre desquels Engelbert, neveu de l'abbé, Jocelmus, un chevalier, homme de l'abbé, et Gautier, de l'abbé.

Texte n° 2 Tescelin, seigneur de Montrevault est un pieux chevalier,
Daniel est témoin du don fait par Tescelin.

 

[347]

"De Monte Rebelli"

Tescelinus de Monte Rebelli, devotus Deo miles et uxor ejus insignis in sancta religione Adeburgis, postquam a domno abbate Sancti Sergii Daiberto beneficium susceperunt suum hoc est medietatem curtis et ecclesie Sancti Remigii inter cetera quibus ardenter instabant pietatis opera, etiam loco Sancti Sergii aliquid elemosine cupientes impendere, donationem fecerunt Sancto Sergio post mortes suas amborum de emptionibus suas fecerunt le[gi]time. Hoc est de mansura una terre juxta stagnum castelli Montis Rebellis, et de mansione sua simul de viridegario intra castellum, et de una area fumilis in suburbio et de consuetudinibus cunctis quas emerant in curte Sancti Remigii, que sunt brenagium, vicaria venda, pedagium. Testes hujus donationis sunt qui affuerunt: domnus Rainaldus archidiaconus Raherius homo Tescelini, Raherius de Lui et uxor ejus Aremburgis soror domne Adeburgis, uxoris domni Tescelini, que cum suo viro donationem hanc auctorizavit. Giraldus filius Emaldi juvenis. Adam. Petrus. Willelmus. Lanbertus. Rainaldus.
(348)
Illud etiam silere dampnum esset quod Tescelinus de Monte Rebelli pro familiaritatis gratia quam cum monachis Sancti Sergii habebat venit in capitulum eorum et Girardus filius Freeline cum eo, deditque ipse Tescelinus, annuente Girardo, sanctis martiribus Sergio et Bacho ad Villam Novam terram quandam que dicitur Quarteriolum.

Facta autem hac donatione in manu abbatis Daiberti, portaverunt uterque, Tescelinus videlicet et Girardus donum super altare Sancti Sergii.

Testes: Tescelinus, Girardus, Girorius de Bello Pratello, Daniel de Palatio,Frotgerius filius Letaudi et multi alii.

in: Cartulaires de l'abbaye Saint-Serge et Saint-Bacch d'Angers (XIe et XIIe siècles), edités avec introduction, notes et index par Yves Chauvin, Presses de l'Université d'Angers, 1997, tome 2, page 468

 
-52-

[1075 -1082, 11 avril]. - Angers, in capitula Sancti Sergii

 

(347) Tescelin de Montrevault, un pieux chevalier, et sa femme Adeburge, "insignis in sancta religione", après avoir reçu de l'abbé de Saint Serge, Daibert, leur bénéfice, la moitié d'une cour et la moitié de l'église Saint Rémi, désireux d'accorder quelque chose, en aumône, à Saint Serge, parmi les autres oeuvres de piété auxquelles ils s'appliquent, ardemment, font donation à Saint Serge, après leur mort à tous deux, des achats qu'ils ont légalement faits, à savoir un manse de terre, à côté de l'étang du château de Montrevault, une maison et un verger à, l'intérieur de l'enceinte, un emplacement de fournil, dans le faubourg, et toutes les coutumes achetées dans la cour de Saint Rémi, le droit de nourriture des chiens (brenagium), la viguerie, le droit de vente, le péage. Dix témoins de cette donation sont cités, y compris Renaud, l'archidiacre, Rahier de Lue, et sa femme Aremburge, soeur d'Adeburge, femme de Tescelin qui, avec son mari, donne son autorisation à cette donation.

 

[348] Tescelin de Montrevault, en raison de l'amitié qu'il a avec les moines de SaintSerge, vient à leur chapitre, et avec lui Girard, fils de Freelina, et il donne avec l'accord de Girard, une terre appelée le Quarteron; cette donation faite dans la main de l'abbé Daibert, Tescelin et Girard portent le don sur l'autel de Saint Serge, en présence de cinq témoins, qui sont nommés parmi de nombreux autres.

Texte n° 3. Quimperlé, donation au monastère Sainte-Croix.
Daniel est témoin d'une confirmation de donation par Alain Fergent et Mathias.

"Charte de Quimperlé"

"Illustrissimus Dux Britanniae Hoël in castro quod dicitur Alrae existens dedit Monasterio sanctae Crucis Ecclesiam sancti Tutiani cum omni ipsius immunitione domumque Moriedech & duas villas &c. Accipiendo de nostro beneficio quingentos solidos. Cujus rei testis est ille largissimus Hoël & Benedictus frater ejus Namnetensis Episcopus, & ejusdem Abbatiae Abbas Rivallonus filius Daniel Monachus. De Laïcis autem Cadou filius David. Saliou filius Gulchuenn. Killae filius Gusfret. Gradlon & Regnored filius ejus. Galundic filius Fergant. Duoreth & filius ejus Corwethen. Deinceps post dilictissimi obitum Hoëlis, Alanus filius ejus nobilissimus Dux Britanniae, donationem patris sui corrobans, pro redemptione suorum parentum eidem Ecclesiae condonavit Lantutian cum omnibus redditibus suis facta audiente & eo annuente Mathia Comite & ejusdem Ducis fratre.

Cujus rei testes sunt isti duo Comites & Alanus videlicet & Mathias, benedictus Nannet. Episcopus & ejusdem Ecclesiae sanctae Crucis Abbas, Jestin Monachus & Prior Rothonensis, Halanau Monachus sanctae Crucis, Radulphus Archidiaconus, Dunguallen Canonicus; de Laïcis vero Alanus filius Riwalloni, Daniel de Palatio, Gaufridus Normannus, Warinus Dapifer, caeterique Namnetenses, de Britonibus Jestin filius daniel, Alan filius Guegon, Gurmahelon filius Glewian, Gleuguman filius Ratfred, Guegon filius Roënguallun, Lowenann filius Dunguallun, saludem filius Gurunet, Eudun filius Guegon, Amalend & Urnoned Deguloë & ceteri innumerabiles, &c. Negotiator vero sancti Tutiani per Cornugalliam & per Pochaer solutus est ab omni debito. Sed cum redierit domum reddat debitum Monachis sanctae Crucis quorum tota terra est.

in : Dom Morice, Histoire de Bretagne, Preuves, Tome I, page 431; également in: Dom Lobineau, Histoire de Bretagne, tome II, Paris, 1707, Reprint Paris, 1973, page 119.

 

Autour de 1084

Document certifié par Daniel du Pallet.

Hoël II duc de Bretagne 1066-1084 fait vers 1069 une donation à Sainte-Croix de Quimperlé. Confirmation de ces dons par les deux fils de Hoël II que sont d'une part le nouveau duc de Bretagne Alain Fergent IV,1084-1112, et d'autre part le Comte de Nantes Mathias 1084-1101. Ce document est rédigé à Nantes où le jeune frère d'Alain n'est pas encore comte de Nantes et souverain immédiat de Daniel du Pallet.

Texte n°4. Champtoceaux où est venu l'abbé Bernard.
Daniel renonce lui-même à des droits de péage sur la Loire à Nantes et à Champtoceaux, au profit de Marmoutiers

"Charte de Marmoutiers"

Notum quod quodam tempore, cum rediret Dominus abbas Bernardus de Nanneto & veniret ad Castrum celsum, invenit ibi Danihelem de Palatio rogavitque eum ut consuetudines quas habebat de navigio B. Martini Majoris Mon. pro salute animae suae B. Martino concederet. Cujus petitioni libenter annuens, quidquid de consuetudinibus navigii ejusdem sancti & apud Nannetum & apud Castrum celsum tenuerat, dereliquit. Quod ut firmius fieret rogavit isdem Danihel Rotgerium de Monte Rebelli, qui tunc temporis Caftri celsi dominio fungebatur, ut quod ipse bono animo reliquerat, & ille quantum sibi pertinebat concederet, quod & ipse concessit. Postea vero cum ad sanctum Florentium vetulum Dominus Abbas Bernardus veniret, deprecatus est supradictus Danihel Mathiam Nannetensem Comitem, ut quod de consuetudinibus navigii B. Martino guerpiverat, ipse proprio auctoramento confirmaret. Qui, audiente Alano Rivallonii filio, gratulanter auctorisavit. Donationis hujus teftes sunt

Dominus Abbas Bernardus & bajulus ejus Domnus Drogo & D. Robertus frater D.Ebraldi qui tunc temporis erat Praepositus obedientiae Caftri celsi qui & ipse cepit quoddam lignum de terra & porrexit praedicto Daniheli, per quod donum supradictae consuetudinis B. Martino fecit; quod & isdem Robertus postea reservavit Gauterius de Nanneto. Gaufredus de Braheri. Budicus filius Odrici. Rainaldus Brienz. Gutmalonus, de famulis Monachorum. N.

In: Dom Morice, Histoire de Bretagne, Preuves, tome I, page 474; également in: Dom Lobineau, Histoire de Bretagne, tome II, Paris, 1707, Reprint Paris, 1973, page 185f."

 

Vers 1096 et/ou entre1084 et 1104

Daniel du Pallet, à la demande de l'abbé Bernard, accepte de remettre les droits de péage sur la Loire , droits qu'ils possède aussi bien à Nantes qu'à Champtoceaux, au moines de Marmoutiers établis à St Florent. Cela pour le salut de son âme.

Interviennent aussi Roger de Montrevault qui a des droits sur Champtoceaux et Mathias, comte de Nantes.

Texte n° 5. Le Seigneur Hamon veut se faire moine à Saint-Serge
Daniel est témoin de la donation de ses biens.

 

Cartulaire dit "Livre Blanc" fol. 4 et 5

"In nomine sancte et individue trinitatis. Ego Hamo, considerans presentis seculi vitam... De rebus autem quas michi divina gratia contulit, et que a parentibus sunt relicte, ipsi sancto atque eidem loco, quo me Deo serviturum devoveo, ut mei memoria tam in vita quam post mortem in orationibus servorum Dei ibi habeatur, trado [e]idem ecclesias Sancti Ermelandi sicut eas a seniore meo tenere videor, altare scilicet et cymiterium earundem aecclesiarum. Do etiam teloneum meum quod de navibus monachorum euntibus sive redeuntibus per alveum Ligeris michi jure hereditario debetur. Hec omnia ex integro, perpetua donatione, Sancto Florentio confirmando trado et tradendo confirmo, et de mea potestate in illius et rectorum cjus transfundo dominio. Habeant igitur monachi supradicti sancti licentiam faciendi de ecclesiis Sancti Ermelandi sicut de ceteris ecclesiis Sancti Florentii. Habeant nichilominus naves suas liberas et ab omni theloneo meo solutas et nullus meorum teloneariorum ab eis quicquam auferre presumat. Si quis vero contra hoc firmitatis testamentum, quod fieri non credo, aliquid agere voluerit, aut ullus de heredibus meis aut coheredibus vel parentibus, seu qualiscumque intromissa persona, qualemcumque calumpniam inferre praesumpserit, vel aufere aliquid de his que pro peccatis meis Domino et sancto suo obtuli, aut repetere ausus fuerit, cum Juda traditore et cum Dathan et Abiron in aextremo judicio anathema sit; et quod repetit non vindicet, sed fiat ejus repetitio cassa atque irrita, et hoc firmitatis testamentum omni tempore firmum permaneat. Testes hujus meae donationis seu abrenuntiationis sunt hii: 

Guithinocus de Anceniso, Daniel de Palatio, Escommarus filius Rodaldi, Archembaldus de Liriaco, Arbaldus filius Merhem, Galo frater ejus, Ratuili de Noziaco, Brient filius Urvogii, Budicus filius Archembaldi, Rotbelimus filius Gorantoni, Lambertus Papot, Garinus Arundel, Hubertus filius Justi, Rainaldus pontonarius, Savaricus Restedramus, Hubertus presbiter, David presbiter, Rainaldus Petral, Robertus filius Hulberti, Adam telonearius, Hugolinus, Rainaldus Minudellus, Girbaldus, Herui filius Glehel. Iste autem sunt aecclesiae que in supradicto dono continentur: aecclesia scilicet Sancti Ermelandi; aecclesia Sancti Clementis de Arnet; ecclesia Sancti Michaelis de Heremita; ecclesia de Russeria ; ecclesia de villa que dicitur Malus Mutius.

P. Marchegay, Chartes nantaises du mon. de Saint-Florent près Saumur (1070-1186), Les Roches Baritaud 1877. in: Bull. de la Soc. Arch. de Nantes et du Dép. de la Loire-Inf., Nantes, 1877, page 92ff

 

 

Nr. 22.

 

[vers 1056 - vers 1102, 6 avril] Charte d'un seigneur, appelé Hamon, lequel, après avoir cité de nombreux passages de l'Evangile, et pour s'y conformer, se fait moine à Saint Florent et donne à l'abbaye: 1°. tous ses droits sur les autels et cimetières des églises de Saint Herblon, Anetz, l'Hermitière, la Rouxière et Maumusson; 2°. tout le droit de navigation qui lui appartient sur les navires des moines qui descendent ou remontent la Loire.

 Texte n° 6. Daniel "voleur".
Pour le repos de son âme Daniel abandonne la moitié de son droit de protection sur le prieuré de Sainte-Marie de Villeneuve.

[349]

"Donum de commendatione de Villa Nova"

"Daniel de Palatio olim miserat predones suos predari terram de Bel Pratel, ipse vero cum pluribus apud Villam Novam in insidiis latens dum eos expectaret peccatorum recordatione ductus, donavit Sancte Marie et monachis Sancti Sergii ibi manentibus in perpetuum medietatem commendationis de Villa Nova que ad eum pertinebat. Alia vero pars, competebat Iveno Hyrco, qui quoddam tempore rogatus a domno Haimerico monacho qui tune obedientiam illam regebat donavit et ipse illam suam medietatem sancte Marie et sanctis martiribus Sergio et Bacho accipiens a predicto monacho XII denarios sibi, et Niello dapifero VI ob testimonium videntibus, Radulfo vicecomite, Agatha uxore ejus, et filiis eorum Fulcone et Burcardo, Frogerio de Gros Fai et filio ejus Pagano, Girardo filio Leaudi, Huberto filio Hersendis, Bernardo Lauro, Hugolino filio Hainsberti, Boneto famulo monachorum, et multis aliis.

in : Cartulaires de l'abbaye Saint-Serge et Saint-Bacch d'Angers (XIe et XIIe siècles), edités avec introduction, notes et index par Yves Chauvin, Presses de l'Université d'Angers, 1997, tome 2, page 470."

 

[vers 1056 - vers 1102, 6 avril]

 

[349]

Daniel de Palatio envoie, un jour, ses voleurs faire du butin sur la terre de Beaupréau; lui même, embusqué, à Villeneuve, avec plusieurs, les attend, il est pris, alors, de remords pour ses péchés et il donne à Sainte Marie, et aux moines de Saint Serge qui y demeurent, à perpétuité, la moitié du droit de protection (commendatio) de Villeneuve, qui lui appartient; l'autre partie revient à lvenus Hyrco, ce dernier la donne, après en avoir été prié un certain temps par Aymeri, le moine qui gouverne cette obédience, à sainte Marie, aux saints martyrs Serge et Bach, acceptant du moine susdit douze deniers pour lui; Niellus, le sénéchal, en reçoit six, pour le témoignage, comme peuvent le voir le vicomte Raoul, sa femme Agathe, ses fils, Foulques et Burchard, et sept autres dont les noms sont cités parmi d'autres.

 

Texte n°7. Hervé de Palacio et Guy de St-Quentin son beau-frère.
On peut penser qu'Hervé est fils de Daniel. (1100)

 

[360]

"Notitia de terra Widonis de Sancto Quintino de terra que est apud Villam Novam"

Ut nebulam nocive oblivionis vitare possimus, lucem sancte recordationis posteris intimare curavimus, qualiter terram Widonis habuimus. Wido filius Gaufridi de Sancto Quintino postquam reversus est de Hierusalem volens fieri monachus ad Willelmum monachum qui tunc prior erat Ville Nove ter venit, ibique Deo et sancto Sergio ad monachum faciendum per manum illius se tradidit. Et quia deerat pecunia quam presentialiter daret pro se, X terre sextariatas quas juxta Villam Novam habebat solidas et quietas ab omni consuetudine dedit, et multa alia se daturum si Herveus sororius ejus concederet repromisit. Audiens Willelmus monachus quia quicquid de Wido habeba[t] erat sub custodia et potestate Hervei de Palatio qui sororem ejus primogenitam habebat terramque et totum fevum suum serviebat, ad Herveum Stephanum monachum ad Palacium transmisit, qui ei et petitionem Widonis, et donum quod fecerat propalaret. Quo audito Herveus inde letus effectus, non solum quod Wido dederat concessit, verum etiam de suo proprio jure elemosinam augmentavit. Deditque Deo et sancto Sergio II solidos de servicio quos reddebant ei in festivitate Omnium Sanctorum Bonetus de Villa Nova et Chochardus nepos ejus, et III obolos de censu de quodam quarterio vinee et decimam. Dedit etiam unam terre mansuram inter terram et boscum juxta ecclesiam de Puziaco, et mansionem in suo proprio plaxicio ad rusticum hospitandum. Hec omnia Herveus uxori sue et filiis et filiabus concedere fecit, et donum hujus rei cum quodam ramusculo per domnum Stephanum, monachum, super altare Sancte Marie transmisit. Quibus peractis, Willelmus monachus, et Wido perrexerunt ad Montem Rebellem Parvum ad domnum Paganum, et ab eo petierunt, quatinus quod Wido et Herveus Sancto Sergio dederant concederet. Quod domnus Paganus non solum quidem concessit, verum etiam se tutorem esse promisit.

Ob testimonium igitur hujus concessionis, Wido osculatus est pedem illius, et ita auctoritate et consilio domni Pagani et Hervei, Widonem ad monachum faciendum suscepimus, et testes qui hoc viderunt et audierunt subtus notavimus: Ursellus canutus. Willelmus Gaivus, Hugo Buissellus, Ernulfus Dives, in cujus domo hec facta sunt.

in : Cartulaires de l'abbaye Saint-Serge et Saint-Bacch d'Angers (XIe et XIIe siècles), edités avec introduction, notes et index par Yves Chauvin, Presses de l'Université d'Angers, 1997, tome 2, page 454

 

- 47-

[début du XlIe siècle] . Montrevault.

 

Notice relatant, pour éviter qu'on l'oublie, comment les moines ont eu la terre de Gui fils de Geoffroy de Saint Quentin, à son retour de Jérusalem; désireux de se faire moine, ce dernier s'en va trouver Guillaume, qui est alors prieur de Villeneuve, et là il se livre à Dieu, et à saint Serge, pour devenir moine par sa main; et parce qu'il n'a pas d'argent qu'il puisse alors donner pour lui, il donne dix sestrées de terre qu'il a près de Villeneuve, fermes et quittes de toute coutume; et il promet encore, de donner beaucoup d'autres choses si Hervé, son beau frère, en fait concession; puisque tout ce que Gui possède est sous la garde et au pouvoir d'Hervé de Palatio, époux de sa soeur première née, qui tient la terre et assure le service de tout son fief en l'entendant, le moine Guillaume, envoie le moine Étienne, à Palacium, auprès d'Hervé, pour lui faire connaître la demande de Gui, et le don qu'il a fait. Hervé, en l'apprenant en est tout joyeux; non seulement il concède ce que Gui a donné, mais encore il accroît l'aumône de suo proprio iure il donne à Dieu, et à saint Serge, deux sous de service que paient à la Toussaint Bonetus de Villeneuve et Chochard, son neveu, et trois oboles du cens d'un quartier de vigne, et une dîme; il donne, aussi, un manse de terre, entre terre et bois, à côté de l'église du Puiset, et une maison dans son propre plessis, pour abriter un rustre; tout cela Hervé le fait concéder à sa femme, à ses fils et à ses filles, et le don de cette chose il le transmet, avec un petit rameau, sur l'autel de Sainte Marie, par l'intermédiaire du moine Étienne; ceci fait, le moine Guillaume, et Gui, s'en vont au Petit-Montrevault, vers le seigneur Païen; ce que Gui et Hervé ont donné à Saint-Serge, ils lui demandent de le concéder. Non seulement il le fait mais il promet, encore, d'en être l'avoué (tutor); en témoignage de cette concession, Gui baise son pied et, ainsi, par l'autorité et le conseil des seigneurs Païen et Hervé, les moines acceptent-ils Gui, pour en faire un moine. Les noms de quatre témoins, qui le voient et l'entendent, sont notés, parmi lesquels Emoul Dives, dans la maison de qui ces choses là sont faites.

 

Texte n°8. Mein de Palacio, témoin d'une transaction.
Transaction entre les religieuses de Saint Sulpice la Forêt et les moines de Saint-Serge sur des terrains situés entre Beaupréau et Montrevault
.. (autour de 1138)

 

"Manuscrit de l'année 1138 entre Saint-Florent et Saint-Sulpice-la-Forêt",

"Notum sit omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus, quod domnus abba Hervaeus cum aliquantis fratribus suis et domna Maria, abbatissa S. Sulpicii, similiter cum quibusdam fratrum suorum atque sororum, convenerunt in praesentia Jocelini, domini castri Belli Pratelli, et Gerorii fratris ejus, ibique coram multis militibus aliisque bonis viris denominata et statuta fuit concordia inter praedictum abbatem Hervaeum et monachos S. Sergii atque praedictam Mariam fratresque et sorores S. Sulpicii. Domnus abba Hervaeus et monachi S. Sergii concesserunt abbatiae S. Sulpicii et fratribus atque sororibus ibidem Deo servientibus et in perpetuum servituris terram landarum de petra Alberic, scilicet quod de dominicatura domini Belli Pratelli est a cruce Wiburgis, sicut eam levat via quae ducit ad quercum Folet, et inde usque ad quercum Ulberti a parte sinistra euntibus a Bello Pratello ad Montem Rebellem.... Hujus concessionis atque concordiae testes sunt isti:

domnus abba Hervaeus; Godefredus mon.; Will. Amalri. mon.; Rainaldus Begoinus mon.; Gaufridus Bule mon.; Thebaldus de Avarennia mon.; Walterius de Chimilliaco mon.; Jocelinus, dominus castri et Girorius frater ejus; Jocelinus, presbyter, capellanus castri; Maria abbatissa; Horandis monacha; Agnes monacha; Seinoldis monacha; Bernerius heremita; Haymo Lupus; Fulcoius; Mauricius de Lodoraria; Gueferius de Pictavenaria; Gaufridus de Sanziaco; Gaufridus, filius Eudonis de Calonna; Will. Bardulfi; Mein de Palatio; Griferius; Mauricius Crassus et filius ejus Herbertus; Rainaldus Crassus; Paganus de Pinu; Gaufredus Radulfi; Normannus Engelberti; Februarius; Petrus Maltac; Bertrannus Cuetel. Deinde domna Maria abbatissa venit in capitulum S. Sergii, et ibi recitata sunt haec omnia sicut supra scripta sunt, atque ab abbate Hervaeo et monachis necnon ab ipsa abbatissa et a fratribus et sororibus quae cum ipsa erant gratanter concessa et firmiter stabilita sunt, videntibus ipsis et audientibus: Buamundo archidiacono; magistro Gurdone; Haio canonico; Raimundo mon.; Rivallono de S. Briocio mon.; Osberto Anglio mon.; Hugone de Saceio mon.; Mauricio mon.; Rainaldo mon.; Petro Archiepiscopo; Rainaldo Bocherel; Aymerico, fratre Jocelini, domini Belli Pratelli, mon.; Gilleberto; Gaufrido tunc pueris mon.; Roberto praetore, monacho, fratre Hervaei abbatis, Marquerio Famulo, mon., Rainerio sartore mon., et Girardo pistore et Petro coquo; Roberto Chabert; Joanne de Torinniaco; Wiet; Badus; Rege, et aliis multis.

Cyrographum actum anno ab Incarnat. Dom. MCXXXVIII, Ulgerio praesulatum obtinente, abbatiae S. Sergii Hervaeo praesidente, regnante Geoffrido comite filio Fulconis regis Jerusalem.

Gallia Christiana, Paris 1856, tome 14, Instrumenta 165-167")

 

 

 

L'abbé Hervé de Saint-Serge et ses frères concèdent à la Dame abbesse Maria de Saint-Sulpice-la-Forêt et à ses soeurs en présence du Seigneur Jocelin de Beaupréau et son frère Gerorius une terre de landes entre Beaupréau et Montrevault.

Mein de Palatio est témoin.

Texte 9 - Pancarte du roi Louis VI le gros - 1123, après le 3 août, à Lorris dans le Loiret
Diplôme suspect selon Teddy Véron . Le roi Louis VI confirme,  à la prière de l'évêque Brice, les possessions de la cathédrale de Nantes depuis les évêques Félix (549-582) et Pascharius (fin 7ème siècle).

 

Misericordia & veritas exigere videntur quod quas a praedecessorum nostrorum munificentia Ecclesiis Dei collata cognoscuntur Regia auctoritate nostra ut firmius in posterum stare valeant muniantur quatinus & successoribus nostris exemplum bene agendi a nobis praebeatur & de talento nobis commisso boni aliquid ad conspectum summi judicis a nobis reportetur.

Ego igitur Ludovicus in Regem Francorum Dei misericordia sublimatus notum fieri volo cunctis fidelibus tam futuris quam & instantibus quoniam vir venerabilis Bricius Nanneticae sedis Ep. praesentiam nostram non absque magno labore itineris humiliter adiit & praecepta antiquorum ac venerabilium Francorum Regum Karoli, Clodovei & filii ipsius piae recordationis Clotarii attulit & ostendit misericorditer conquerens quasdam res sacrosanctae Ecclesiae Apostolorum Petri & P. ad clerum ibi Deo servientem alendum & sustentandum concessas & a predecessoribus ejus jure Ecclesiastico per longa tempora nullo inquietante possessas sed nostris temporibus per rapacitatem Armoricae regionis malorum hominum nec non etiam cupiditatem atque sevitiam ipsius Provinciae Comitum vim & injuriam Nannetensi Ecclesiae & sibi ex illis rebus inferentium dissipatas & destructas citra praedictorum praeceptorum immunitatem & rapi & aufferri. Qua propter spe misericordiae ad nostra confugiens subsidia a majestate nostra cum maxima precum supplicatione devotissime postulavit restaurationem earum ita sibi a nobis fieri quod quae semel pro amore Dei & SS. Apost. praedictae Ecclesiae Regia munificentia collata fuerant & concessa nostra etiam liberalitate & immunitate redintegrarentur & consolidarentur. Nos quoque tam justa & tam rationabili hujus peditione permoti tantorum patrum ac venerabilium Regum instituta summo cultu ac reverentia veneranda nequaquam removenda imo nostris futurisque temporibus mansura decernentes praedicti Bricii venerabilis Ep. precibus benigne ut dignum erat consensimus & hoc serenitatis nostrae praeceptum fieri jussimus per quod praecipiendo firmamus & firmando praecipimus ut sicut Ecclesiae res a. supradictis Regibus memoratae sacrosanctae Apostolorum Ecclesia: datae sunt & firmatae & ab antecessoribus istius Felice & Paschario41 & aliis illius sedis venerabilibus Episcopis hactenus possessae ita etiam ab isto & ab omnibus successoribus suis per nostram immunitatem perpetuo jure possideantur, quarum nomina haec sunt:

Medietas Thelonei Nannetensis civitatis. Abbatia S. Johannis B & S Martini Vertav. sita super fluvium Separis. Camariacus cum Ecclesia. Ecclesia sancti Petri & sanctae Oportunae virginis & sancti Vitalis Mart. Coldriacum & Boiram. Asinesium cum Ecclesia S. Benedicti. Ecclesiam S. Petri de Alba Petra. Ecclesiam S. Boniti. Dimidiam partem Gestet. Chesiacum. Palatium. Castrum Rainerii. Liriacum. Droinum. Varennam. S. Julianum cum aqua Cancella. Bratiacum cum aqua Golenae. Dimidium Mello Martis cum Ecclesia. Cariacum cum omnibus terminis & finibus suis & insula Aduneta sibi adjacenti. Vidunitam insulam Brivatae fluminis. Wenmened id est montem candidum. Concorotium. Felgeriacum. Heutiacum. Fertiacum. Bairiacum. Solzennum. Villam Breisram. Villam Cluionnam. Arbraiacum. Joviniacum. Castrum Bableni. Isiacum cum Gastinia Sillia. Noziacum. Safriacum. Abarretiacum. Maldonium. Vorentam. Curtem Alentis. Frugiacum. Beligniacum. Monasterium Legum cum omnibus sibi pertinentibus. Varesdam. Teilliacum. Lingiacum. Odreacum. Malvam. S. Medardum cum Insula Petrosa quae nunc Castellona dicitur. S. Georgium. Cassonam. Sucerum. Trelieram. Orsvaldum. Salteronam. S. Similianum. Monasterium Antrum cum omnibus sibi pertinentibus. S. Stephanum. Carcafagum. Cheviriacum. Rentiacum. Porteriacum. Tauriacum. Dolonellam. Insulam Haniam. Portum Carchedrarum. & portum Raciaci cum tribus milliariis sursum & totidem deorsum. S. Genonem, Tasconam, Tasconellam, Asinarias, Marcium. In pago Redonis Novatiacum super fluvium Vicenonia. In pago Andegavo Balgiac. Curtem Daon. Curtem Genii. ac Villam Lineris cum omnibus sibi pertinentibus. In pago Carnotineae Alogiam. Ipsius urbis Namneticae menibus assitas Ecclesiam SS. Mart. Donatiani & Rogatiani. Ecclesiam SS. Mart. Cyrici & Julittae Ecclesiam sanctae Dei Genitr. Ecclesiam sancti Clementis Papae ac Martyris. Ecclesiam sancti Andreae Ap. cum omnibus ad eas in integrum pertinentibus. Duas naves tam in fluvio Ligeris quam in aliis fluminibus Ligerim intrantibus navigantes ab omni tributo liberas. Praeterea in pago Aurelian. Ecclesiam SS. Mart. Donatiani &: Rogat. & omnia ad illam pertinentia praedicto Episcopo B. & universis ipsius successoribus jure perpetuo habenda & possidenda donamus & concedimus hoc tenore ut jura nobis a. caeteris Episcopis nostris debita tanquam Episcopi & Capellani nostri nobis & haeredibus nostris oportunis temporibus diligenter persolvant. Ad ultimum autem libertatem Nannetensis Ecclesia: & Episcoporum Nannet. tam istius quam successorum suorum & universi Nannetensis Ecclesiae Cleri tantam esse volumus & praecipiendo concedimus ut nullum servitium nulla prorsus consuetudo nullum quodlibet debitum cui saeculari potestati excepta potestate nostra ab eis debeantur & nulla ipsis violentia, nulla injuria, nulla molestia, nullum dampium a quolibet inferatur. Et ut plenius dicamus quicquam nisi spontanei facere ab aliqua seculi potestate nullatenus cogantur, immo ipsi & omnia sua & ad ipsos pertinentia perpetua pace & quiete fruantur. Actum Lorriaci publice anno Incarnati Verbi MCXXIII, regni nostri XVI. astantibus in Palatio nostro quorum nomina subtitulata sunt & signa. S. Stephani Dapiferi. S. Gilleberti Buticularii. S. Hugonis Constabularii. S. Alberici Chamerarii. Data per manum Stephani Cancellarii.


 

Palatium (Le Pallet) est cité à côté d'autres lieux ou paroisses comme Castrum Rainerii, Saint--Julien de Concelles, Liré, l'abbaye Saint-Jean et Saint-Martin de Vertou sur les bords de la Sèvre etc..

En faisant appel à Félix et Pasquier la charte cherche des justifications très - trop - anciennes. Des possessions "jure eccelesiastico  per longa tempore" doivent être interprétées.
.

.

Présentation du texte par Werner Robl 
sur son site internet

"L’acte a été publié dans l’année 1123 à Lorris (Loiret) et porte sur l’état du  diocèse de Nantes dans la deuxième moitié du Xe siècle, plus précisément après les attaques normandes qui ont eu lieu entre 936 et 987. Son contenu dépend de documents datant des règnes de Charles-le- Chauve (mort en 877), Louis IV d’outremer + 954, Lothaire + 986. L’original de ce document, considéré aujourd’hui comme perdu, a été reproduit par les historiens comme Dom Lobineau (Histoire de Bretagne II col 277-278) et Dom Morice (Histoire de Bretagne Preuves I col 547-548). Les informations topographiques ont été abondamment exploitées. Son authenticité n’est pas aujourd’hui mise en doute par les experts les plus réputés de l’histoire de la Bretagne.

On s’intéresse ici aux lieux situés au sud de la Loire, cette région comprenant trois districts (pagus) le pays d’Herbauge, le pays de Tiffauges et le pays des Mauges.

En 942 après avoir conquis Nantes, Alain Barbetorte obtient par contrat du comte de Poitiers, Guillaume-Tête-d’étoupe, la possession de ces trois régions (originairement poitevines). Plus tard ces trois régions seront plus ou moins rattachées à l’Anjou, mais le document de Louis VI donne exactement la situation des possessions du diocèse de Nantes à cette période (de la transaction avec le comte de Poitiers). Le fait que Brice demande la confirmation de ses possessions indique qu’entre temps elles ont été perdues.

Per rapacitatem amoricae regionis malorum hominum nec non etiam cupiditatem atque servitiam  ipsius provinciae comitum vim et injuriam

Ces phrases (ambiguës et accusatrices du traité) se réfèrent ou bien à la colonisation bretonne sous l’action de Geoffroi Grisegonelle ou bien à la politique laxiste de don de l’évêque de Nantes Gautier (attesté en 960), soutenu par le comte de Rennes Geoffroi-Bérenger."

 


Texte 10  - Bulle d'Alexandre III  du 17 mai 1179 confirmant les possessions de l'abbaye de Saint-Jouin de Marne dont l'église du Pallet.

Bulla Alexandri Papae tertii, sancti Jovini abbatiae possessiones confirmantis.

Alexander Episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Nicolao abbati Sancti Jovini, ejusque fratribus tam presentibus quam futuris, preclaram vitam professis. Pia postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitantes assumat. Ea propter, dilecti in domino filii, vestris justis postulacionibus clementer annuimus, et monasterium vestrum, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti privilegio communimus. Inprimis, siquidem statuentes, ut Ordo monasticus, qui secundum Dei timorem et beati Benedicti regulam in monasterio vestro noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus observetur; preterea quascumque possessiones, quecumque bona, idem monasterium in presentiarum canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis prestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: Villam ipsam in qua monasterium vestrum situm est, cum pertinentiis suis et sancte Marie et sancti Petri de Castellis ecclesiis, que in eadem villa consistunt; Ecclesiam de Marnis, Ecclesiam Sancti Cirici, S. Nicolai de Moncatorio, Sancte Marie et Sancti Marculphi Ecclesias, Ecclesiam de Vaus, Ecclesiam de Ozileio, Ecclesiam de Alliera, Ecclesiam de Calccia, Ecclesiam Sancti Cassiani Laperere, Ecclesiam Sancte Marie de Bavaro, Ecclesiam Sancti Jovini de Faya, Ecclesiam de la Menie, Ecclesiam Sancte Marie de Calendraio, Ecclesiam Sancti Hilarii de Cramart, Ecclesiam de Rocafalon, Ecclesiam de Laigne, Ecclesiam de Viannaio, Ecclesiam Sancti Generosi, Ecclesiam Sancti Hilarii de Avallaia, Ecclesiam Sancti Johannis de Berchorio, Ecclesiam Sancte Marie cum Ecclesia Sancti Nicolai, que sunt in eadem villa, Ecclesiam de Milleio, Ecclesiam de Chicheio, Ecclesiam de Sileres, Ecclesiam de Seresiaco, Ecclesiam Sancte Andree super Separim, Ecclesiam Sancti Maximini veteris, Ecclesiam de Pomaria, Ecclesiam Sancti Petri de Alba petra, Ecclesiam Sancti Pauli, Ecclesiam de Rocatruo, Ecclesiam Sancti Processi; Ecclesiam Dampetri, Ecclesiam Sancti Jovini de Malleonio, Ecclesiam Beate Magdalene, Ecclesiam Beate Marie Virginis, Ecclesiam Sancti Melani, Ecclesiam Sancti Johannis de Malebrario, Ecclesiam Sancte Marie de Castro, Sancti Petri, Sancti Hilarii de Salbronia Ecclesias, Ecclesiam de Serniaco, Ecclesiam Sancti Michaelis de Cantelu, Ecclesiam Sancti Clementis, Ecclesiam de Cohaiaco, Ecclesiam Sancti Albini, Ecclesiam Sancti Vincentii de Theofaugia, Ecclesiam Sancti Petri, Ecclesiam Sancti Georgii, Ecclesiam Sancti Fulgentii, Ecclesiam de arbergamento Anterii, Ecclesiam Sancti Mauricii de Monteacuto, Ecclesiam Sancti Johannis, Ecclesiam Sancte Marie, Ecclesiam Sancti Nicolai, Ecclesiam Sancti Hilarii de Colui, Capellam de Boferre, Ecclesiam Sancti Lazari, Ecclesiam Sancti Gervasii, Ecclesiam de Castro novo, Ecclesiam Sancte Brigide, Ecclesiam Sancti Nicolai de Prugne, Ecclesiam Sancti Johannis, Ecclesiam Sancte Marie de Buniaco, Ecclesiam de Guirchia Aiazinii Kirlichiarii, Ecclesiam Sancti Jacobi de Piremil, Ecclesiam Sancti Martini de Vertavo, Ecclesiam Sancti Hilarii de Cuneo, Ecclesiam de Ponte Sancti Martini, Ecclesiam de Rezaio, Ecclesiam de Veio, Ecclesiam Sancte Radegondis de Golena, Capellam Oelini, Ecclesiam de Molueriis, Ecclesiam de Bunio, Ecclesiam de Gorgiio, Ecclesiam de Palacio, Ecclesiam de Mandilonio, Ecclesiam Sancte Trinitatis de Clicio, Ecclesiam Sancti Jacobi, Ecclesiam de Gestigne, Ecclesiam Sancti Hilarii de Foresta, Ecclesiam Sancti Crispini, Ecclesiam Sancti Jacobi de Montefalconis, Ecclesiam beate Marie, Ecclesiam beati Johannis, Ecclesiam beati Germani cum capella Sancti Egidii, Ecclesiam dc Renauderia, Ecclesiam de Planteil, Ecclesiam de Gresso, Ecclesiam Sancti Petri de Geste, Ecclesiam Sancti Vincentii, Ecclesiam de Fay, Ecclesiam de Boeria et Guecholet, Ecclesiam Sancti Jovini de Viherio, Ecclesiam Sancti Nicolai, Ecclesiam Sancti Johannis, Ecclesiam Sancti Hilarii, Ecclesiam de Bosco, Ecclesiam de Sarcos, Capellam Johannis Charin, Ecclesiam Sancti Egidii de Argentonio, Ecclesiam Sancti Georgii, Ecclesiam de Busseia, Ecclesiam novam beate Marie, Ecclesiam de Breil, Ecclesiam Sancte Marie de Toarcio, Ecclesiam Sancti Jacobi, Ecclesiam Sancti Nicolai, Ecclesiam de Regneio, Ecclesiam Sancti Martini in eodem castello Toarcii, Ecclesiam Sancte Virgane, Ecclesiam Sancte Marie de Fusteia, Ecclesiam Sancti Medardi, Ecclesiam Delondeni, Ecclesiam de Javalanda, Ecclesiam Beati Martini, que est in foresta Meduane et domum Calidonis, Ecclesiam Sancti Michaelis de Chergant cum decimis et pertinentiis suis, Ecclesiam Sancti Jacobi de Ponte Romano, Ecclesiam de Rugnereal, Ecclesiam Sancti Jacobi de Erneia, Ecclesiam de Pertreio; terras quoque, vineas, prata, molendina et possessiones alias ad vestrum monasterium pertinentes, decimas etiam et obventiones, vobis et eidem monasterio nichilominus duximus confirmandas. Sane novalium vestrum, que propriis manibus vel sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullas a vobis decimas presumat exigere. In parochialibus vero ecclesiis, quas tenetis, liceat vobis clericos eligere et Episcopo presentare quibus, si idonei fuerint, animarum curam committat; ut ei de spiritualibus, vobis vero de temporalibus, debeant respondere. Presbyteros autem, seu clericos per vestras Ecclesias constitutos ab Episcopo vel ministris ejus, sine judicio et causa rationabili, eisdem ecclesiis spoliari aut beneficiis suis suspendi penitus prohibemus. Liceat quoque vobis, clericos et laicos liberos et absolutos a seculo fugientes, ad conversionem vestram recipere,et eos absque ullius contradictione in vestro collegio retinere. Prohibemus insuper, ut nullus fratrum vestrorum post factam in eodem loco professionem fassit, sine abbatis sui licentia, etiam sub arctioris religionis obtentu, de claustro vestro discedere; discedentem vero sine communium litterarum vestrarum cautione, nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis, clausis januis, expulsis excomunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce, divina officia celebrare. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum devotioni et extreme voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati, vel interdicti sint, nullus obsistat; salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia preponatur, nisi quem fratres, communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem et beati Benedicti regulam, providerim eligendum. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura; salva sedis apostolici auctoritate et diocesani Episcopi canonica justicia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona, hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu-Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus, et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen.

Rota [Mihi vias tuas domine demonstra - sanctus Petrus sanctus Paulus Alexander papa III]

Ego Alexander Catholicae Ecclesie Episcopus (S)

Ego Hubaldus ostiensis Episcopus.
Ego Joannes presbyter cardinalis, Sancti Johannis et Pauli titulo pammachii (S).
Ego Joannes presbyter cardinalis, tituloSancte Anastasie (S).
Ego Johannes presbyter cardinalis, titulo Sancti Marci (S).
Ego Petrus presbyter cardinalis, titulo Sancte Susanne (S).
Ego Petrus presbyter cardinalis, titulo Sancti Grisogoni (S).
Ego Vincentius presbyter cardinalis, titulo Sancte Stephani in celio monte (S).
Ego Antonius presbyter cardinalis, titulo Sancte Cecilie (S).
Ego Arduinus presbyter cardinalis, titulo Sancte Crucis (S).
Ego Matheus presbyter cardinalis, titulo Sancti Marcelli (S).

Ego Jacobus diaconus cardinalis Sancte Marie in cosmedin (S)
Ego Arditio diaconus cardinalis Sancti Theodori (S).
Ego Laborans diaconus cardinalis Sancte Marie in porticu (S).
Ego Romerius diaconus cardinalis Sancti Georgii ad velum aureum (S).
Ego Gracianus diaconus cardinalis SS. Cosme et Damiani (S).
Ego Matheus Sancte Marie nove Diaconus cardinalis (S).

Datum Rome XVII Maii indictione XI, Incarnationis Dominice anno MCLXXIX.
Pontificatus Domini nostri Domini Alexandri pape tertii, anno XX.
Albertus sancte Romane Ecclesie presbyter cardinalis et vice cancellarius (S)
 

 

 

 

Texte 11 - Procédure à Sainte-Christine devant Roger III de Montrevault pour une affaire à Saint-Quentin en Mauges.
Gaudin du Pallet est l'un des nombreux témoins. 1063-1095,15 Juillet.     

 

Notum volumus fieri successoribus nostris quod Tescelinus Vetulus et Wido de Boeria habuerunt diu solidos et quietos duos arpennos et dimidium vinearum quos dederunt postea Sancto Martino et Sancto Quintino sicuti habuerant antea solidos et quietos. Postea transacto longe tempore abiit Lambertus Galafridus qui erat de genere presbiterorum qui cantaverant dudum in ecclesia Sancti Quintini et extyrpavit furtim de vineis sine clamore quem fecisset vel dominis qui vineaas dederant vel monachis qui eas tenebant. Cumque extyrpasset venit ad judicium in curiam domni Rogerii de Monte Rebelli et Gaufredi filii Eudonis et Giraudi filii Anfredi apud Sanctam Cristinam. Dedit itaque guadium suum monachis quod monachi annuerunt Giraudo Andefredi filio qui accepit inde quinque solidos. Postea diu Segebrannus monnarius et frater ejus Godefridus sorerius consobrini Lamberti Galafridi, arserunt duos molendinos monachorum Sancti Quintini et extirpaverunt de eadem vinea sine clamore quem fecissent dominis vel monachis. Quo facto quesierunt monachi dominos de quibus tenebant et duo illi fratres suos amicos et parents et venerunt ad placitum apud Sanctum Quintinum ibique domini de quorum casamento erat et judices obtulerunt eis quatenus si scirent se habere justam causam inde secure placitarent ne postea se coactos dicerent. Unde illi sibi consulentes responderunt se malo consilio hoc egisse sed si monachi hanc foris facturam condonarent, ipsi omnem querelam dimitterent, quod annuentibus monachis, guadium suum dederunt in manu Sigimari monachi proforis factura quam fecerant ibi omnem dimittentes querelam et juraverunt ambo et mater ipsorum super sanctos ne amplius camlumniaretur et in fide sua promiserunt duos suos parvos fratres scilicet Fulconem Pelochini et Goscelmum istud idem [ven]turos postquam ad legitimam etatem pervenirent de parentibus quoque suis et amicis dederunt sex fide jussores scilicet Gaud[ …] Hervei, Benedictum de Sancto Quintino, Andream Guitoni, Giraudum filium Ernaudi Caprarii, Guillelmum Bovev […La] mbertum Galafridum ut isti sex sine aliquo placito monachis emendarent si hoc contigerent ut aliqua foris factura amplius de hoc monachis fieret.

Cujus rei testes hic sunt suppositi Drogo pelletarius, Gaufridus filius Landrici, Guido de Pastu Capelli, Fulcradus Cochelinus, Giraudus filius Andefridi, Girardus Guastatus, Albertus de Pinu, Gaufredus filiis Adeladis, Hubertus Campanus,  Aimericus de Pinu, Polinus, Giraldus Stupinus, Horricus Cochonatus,  Otgerius de Castanearia, Hubertus nepos Giraudi, Gauterius de Pastu Capelli, Normannus filius  Guielini, Frogerius de Grosso Fagino, Constantius famulus, Augerius famulus, Raimundus Pincinus,  Rainaudus famulus, Gaudinus de Palatio, Effredus de Castello Raineri, Lambertus rotarius, Hubertus furnarius, Rogerius de Chimilliaco, Baudricus Corversarius, Herbertus, Barbotinus, Gaugerius  Corversarius, Rainardus presbiter, Tescelinus filius Hilberti.

Teddy Véron, "L'intégration des Mauges à L'Anjou au XIe siècle." 2007 p. 310

 
Notice : Roger de Montrevault, Geoffroi fils de Eudes et Giraud fils de Andefred tiennent leur curia à Sainte Christine pour régler une affaire concernant l'église de Saint-Quentin,

Original, Archives départementales de Maine-et-Loire. 45H2, n°26 (légèrement mutilé) sous le titre "notitia de rebus sancti Quintini" au dos.
Code ARTEM :  4931

La date correspond aux années entre lesquelles Roger III de Montrevault a été seigneur. Son prédécesseur Foulques Normand apparaît en 1063 (cf rec. de sources acte n°49) et son fils Normand lui succède avant le 15 juillet 1095

On notera que dans la pancarte de Louis VI le lieu qui suit Le Pallet est Castrum Rainerii et dans la charte ci-contre, après Gaudinus de Palatio on a Effredus de Castello Raineri.

 

Ces textes latins ont été rassemblés, classés  et commentés pour la première fois par le docteur Werner Robl. sauf pour le document n° 11 publié par Teddy Véron en 2007 dans on livre "l'intégration des Mauges à l'Anjou au XIe siècle"
.Les dix premiers textes
sont publiés avec leur traduction en allemand sur le site internet :http://www.abaelard.de

  Retour au sommaire Page précédente